Ms Sinéad Ní Mhuimhneacháin:

Tá mé sa chúigiú bhliain i gColáiste Ghobnatan i gContae Chorcaí. Ba mhaith liom buíochas ollmhór a ghabháil leis an gcoiste as an seans teacht anseo inniu. Labhróidh mé leis an gcoiste mar gheall ar na deacrachtaí a bhaineann le poist a aimsiú in Éirinn. Is scoil bheag lán-Ghaeilge í Coláiste Ghobnatan. Tá an scoil suite laistigh de Ghaeltacht Mhúscraí. Táim cinnte go bhfuil mo chomhscoláirí ar aon taobh liom nuair a deirim go bhfuil an t-ádh dearg linn go bhfuilimid ag freastal ar scoil lán-Ghaeilge. Is mó iad na buntáistí a bhaineann leis an nGaeilge agus í a labhairt. Is í ár dteanga dhúchais í an Ghaeilge. Is iontach an rud é bheith ábalta í a labhairt agus bheith i measc cultúr na hÉireann gach lá agus mé ar scoil.

Tá cónaí orm i nGleann Fleisce, timpeall 9 km ó Ghaeltacht Mhúscraí ar an bpríomhbhóthar ó Chorcaigh go Cill Airne. Is mór an trua é go bhfuil 9 km idir Gleann Fleisce agus an scoil, i mo thuairim. Tá mé tar éis cúig bliana a chaitheamh ag taisteal go Baile Bhúirne, ar bhus a chosnaíonn níos mó ná €300 ar mo thuismitheoirí in aghaidh na bliana, ionas go mbeinn in ann freastal ar scoil lán-Ghaeilge. Níl na pribhléidí céanna agam is atá ag mo chomhscoláirí a chónaíonn sa Ghaeltacht. Ba mhaith liom a bheith i mo mhúinteoir bunscoile sa todhchaí. De bharr an chórais atá i bhfeidhm faoi láthair, bheadh orm 40 pointe sa bhreis a bhaint amach san ardteistiméireacht ná mo chairde a chónaíonn sa Ghaeltacht. Bheadh orm thart ar 465 pointe CAO a bhaint amach. Dá mbeadh cónaí orm sa Ghaeltacht, ní bheadh ach 425 pointe ag teastáil uaim.

Ní hamháin sin, ach má tá an t-ádh liom agus éiríonn liom ionad ar an gcúrsa ollscoile seo a fháil, ní bheidh mé i dteideal na deiseanna deontais céanna le mo chomhscoláirí a fháil. Ba cheart go mbeadh gach éinne cothrom. Creidim go bhfreastalódh níos mó daoine ar scoileanna lán-Ghaeilge dá mbeadh gach éinne ag fáil na pribhléidí céanna. Mar thoradh ar seo, bheadh níos mó daoine ag labhairt na Gaeilge agus rachadh an teanga chun cinn. Mar a deirtear, "tír gan teanga, tír gan anam". Anuas ar sin, chruthódh an feabhsú i gcaighdeán Gaeilge na tíre níos mó poist timpeall na tíre. Bheadh níos mó brú ar ghnólachtaí táirgí cosúil le leabhair a chur ar fáil trí mheán na Gaeilge.

Ní féidir é a shéanadh gur fadhb mhór í an dífhostaíocht in Éirinn. De réir eolais a chuir an Phríomh-Oifig Staidrimh amach ar 5 Feabhra, bhí 12.3% de dhaoine in Éirinn dífhostaithe i mí Eanáir na bliana seo. Níl cumadh ró-dona ar an bhfigiúr sin, i ndáiríre. Tá feabhas mór tagtha ar na staitisticí ó mhí Eanáir 2013, nuair a bhí 13.9% dár ndaonra dífhostaithe. Agus é sin ráite, caithfimid a admháil go bhfuil feabhas ollmhór fós le teacht sa tír seo ó thaobh fostaíochta de. Deirtear go bhfuil poist nua á gcruthú timpeall na tíre gach uile lá, ach ní dóigh liom go bhfuil sé sin fíor. Tá sé thar a bheith deacair post a fháil i mo cheantar féin. Chaith mé an samhradh seo caite agus an briseadh lár téarma atá díreach imithe ag gabháil timpeall ó áit go háit ag lorg post páirtaimseartha, ach dúradh liom nach raibh aon jab ar fáil, go háirithe toisc go bhfuilim fós faoi 18 bliain d'aois.

Ní hamháin go bhfuil sé dodhéanta d'éinne atá faoi 18 bliain d'aois post a fháil faoi láthair, ach níl fiú poist ar fáil dóibh siúd atá tar éis trí nó ceithre bliana a chaitheamh san ollscoil agus atá céim - ar a laghad - bainte amach acu. Críochnóidh mo dheirfiúr céim ceithre bliana i dteiripe urlabhra agus teanga i gColáiste na hOllscoile Corcaigh i mí Bhealtaine seo chugainn. Mar thoradh ar an easpa airgid sa tseirbhís sláinte, bhí embargo i bhfeidhm go dtí cúpla mí ó shin. De bharr an embargo sin, níor fhostaíodh aon teiripeoir urlabhra agus teanga le cúpla bliain anuas. Cé go bhfuil an embargo curtha i leataobh anois, beidh mo dheirfiúr agus daoine eile cosúil léi i gcomórtais le daoine a cháiligh i dteiripe urlabhra agus teanga sna blianta roimhe seo. D'fhan go leor daoine cáilithe sa tír seo cé go raibh siad dífhostaithe fad is a bhí an embargo ar siúl.

Tá na seirbhísí sláinte ag fulaingt de bharr easpa airgeadais na tíre. Samhlaígí conas a mhothódh sibh dá mbeadh stróc agaibh, ach ní raibh go leor theiripeoirí urlabhra agus teanga fostaithe chun córas leighis a sholáthar in am. Samhlaígí cad a tharlódh dá mbeadh othair fágtha i hallaí ospidéil na tíre seo toisc nach raibh dóthain dochtúirí, altraí nó fiú seomraí ar fáil. Ní gá a leithéid a shamhlú - is í seo an fhírinne sa tír seo. Ba cheart níos mó airgid a infheistiú sa tseirbhís sláinte. Chruthódh sé sin na mílte poist go háitiúil agus timpeall na tíre. Ní dhéanfaidh mé dearmad riamh ar an lá a chaitheas in Ospidéal Ollscoil Chorcaí le mo sheanathair agus é fágtha ar feadh an lae i halla fuar ar thralaí toisc nach raibh dóthain dochtúirí fostaithe san ospidéal. Tarlaíonn a leithéid inár n-ospidéil áitiúla gach lá.

Níl sé féaráilte go bhfuil daoine soineanta ag fulaingt sa tír seo. Conas a bhfuil sé ceart an íocaíocht a fhaigheann daoine dífhostaithe faoi 25 bliana d'aois atá ar an dól a ghearradh? Ní orthu atá an locht go bhfuil siad ag maireachtáil gan phost. B'fhéidir nach bhfuil siad ábalta poist a aimsiú agus nach bhfuil an t-airgead acu chun dul ar eisimirce ar thóir phoist. Tá daoine óga na tíre seo ag fulaingt de bharr botúin a rinneadh sula rabhadar fiú críochnaithe ar scoil. Measaim gur cheart don tír seo infheistíocht a dhéanamh san aos óg - is í an óige an todhchaí. Mol an óige agus tiocfaidh sí.

Tá galar tar éis teacht ar roinnt mhaith dár daonra de bharr na ndeacrachtaí a bhaineann le post a aimsiú in Éirinn. Tá an méid daoine le fadhbanna sláinte intinne sa tír seo tar éis méadú go hollmhór agus go scanrúil. Níl cabhair ar fáil do dhaoine éadóchasacha. Tá sé feicthe ag gach éinne, go háirithe i mBaile Bhúirne.

Tá clanna fágtha croíbhriste de bharr an ghalair dhuibh agus daoine ag cur lámh ina mbás féin. Tá muintir na tíre seo gan phoist agus gan dóchas. Níl ar fáil acu gach lá ach litreacha ag iarraidh níos mó cánach uathu. Bhí an ceart ag Dónal Walsh nuair a dúirt sé: "Suicide is a permanent solution to a temporary problem." Caithfimid sólás agus dóchas a thabhairt do dhaonra na tíre. Caithfimid fianaise a thabhairt gur fadhb ghearrthéarmach í an dífhostaíocht. Caithfimid, mar thír, seasamh le chéile. Ba cheart infheistíocht a dhéanamh i gcruthú post agus i ndaoine óga na tíre.

Anois, táim tagtha chuig deireadh m'óráide. Gabhaim buíochas leis an gcoiste as éisteacht liom.