Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Ó tharla go bhfuil an tAire Stáit anseo, labhróidh mé i nGaeilge.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Níl freagra agam as Gaeilge. Tá brón orm.

Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Glacaim leis go bhfuil an freagra scríofa i mBéarla.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tuigim an Teachta ach níl an freagra atá agam i nGaeilge.

Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tuigim é sin. Ní raibh aon choinne agam gur an tAire Stáit a bheadh ann. Ní raibh a fhios agam gur mar sin a bheadh. Mar is eol dó, tá na dúnta ar na hOileáin Árann cáiliúil. Tá siad ar Inis Oírr, Inis Meáin agus Inis Mór. Tá go leor acu ann ach is é an ceann is cáiliúla ná Dún Aonghasa. Tá sé os cionn 3,000 bliain d'aois. Is áit an-ársa ar fad é. Tagann na mílte turasóirí as chuile chearn den domhan. Má théann tú go dtí an céibh i gCill Rónáin, feiceann tú daoine ón tSeapáin, ó Mheiriceá, ó chuile thír san Eoraip agus mar sin de. Tá Dún Aonghasa tábhachtach ní hamháin go náisiúnta, ach go hidirnáisiúnta. Tá sé thar a bheith tábhachtach i gceantar an iarthair ó thaobh na turasóireachta de. Ar ndóigh, tá go leor daoine ag brath ar Dhún Aonghasa mar shlí bheatha ar an oileán leis na busanna, na capaill agus carranna agus mar sin de. Tá an dún mar a bhí riamh. Fág mar sin é. Tá Cill Mhuirbhigh cúpla míle siar ó Chill Rónáin agus, i gCill Mhuirbhigh, bíonn tranglam tráchta chuile lá. Níl áiseanna páirceála ag Oifig na nOibreacha Poiblí ann don dún. Bíonn idir bhusanna, dhaoine a bhíonn ag siúl, dhaoine a bhíonn ar na rothair, na capaill agus trapanna agus dhaoine a thagann i gcarranna, daoine as an áit nó atá ag obair ann agus mar sin de, ann. Bíonn siad ar fad trína chéile. Níl sé sábháilte. Is fada atáimid ag caint air seo ach is beag atá déanta. Ní mór tuilleadh talún a fháil agus carrchlós ceart a thógáil chun go bhféadfaí cionroinnt a dhéanamh idir na haicmí éagsúla, na rothair, na capaill, na busanna agus na carranna, chun go mbeadh gach duine sábháilte. Tá gá le háiseanna níos fearr freisin. Ba cheart breathnú air seo mar rud náisiúnta. Tá geallúintí faighte thar na blianta. Mar sin, bheadh súil agam go mbeidh sé scríofa san fhreagra atá ag an Aire Stáit go ndéanfar rud éigin faoin gceist seo, go bhfuil sé idir lámha go gníomhach faoi dheireadh agus go gcuirfear deireadh leis an scannal agus contúirt atá ann ar an láthair seo.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tá brón orm nach bhfuil an ráiteas atá agam trí Ghaeilge ach déanfaidh mé iarracht. Gabhaim buíochas leis an Teachta as an ábhar tábhachtach seo a ardú ar maidin. Tá an t-ionad cuairteora suite ar an taobh thiar d'Inis Mór sna hOileáin Árann. Tá aithne againn go léir air. Is é sin an pointe rochtana do chuairteoirí do Dhún Aonghasa féin. The site marks the entry point to the reserved pedestrian route. Tá sé sin ciliméadar amháin ón suíomh ársa é féin. Mar is eol do chách, seasann an suíomh sin ar an aill álainn sin, ag féachaint amach ar an bhfarraige. Tá Dún Aonghasa 3,000 bliana d'aois. Is é an dún is mó agus is tábhachtaí ar an gcósta Atlantaigh. Taispeánann an dún stair sheandálaíochta an tréimhse réamhstairiúil. Tagann na struchtúir is luaithe ó 1,100 RCh. Bhí 144,000 cuairteoir ann in 2023. Is méadú mór é sin ó 2021 agus 2022. Tá an t-ionad cuairteora oscailte thar na blianta. Gan dabht, uaireanta bíonn sé dúnta de bharr na haimsire. Aontaím leis an Teachta. Caithfear dul chun cinn a dhéanamh ar na háiseanna atá ann ag an ionad. Mar fhreagra air seo, tá maoiniú faighte ag an OPW ó Fáilte Ireland do na hoibreacha caipitil atá de dhíth. Mar is eol dúinn, tá togra ar an suíomh faoi láthair. Tá súil againn go gcríochnófar é sin roimh dheireadh Mí an Mheithimh 2025. The project will be delivered as part of the OPW, Department of Housing, Local Government and Heritage and Fáilte Ireland capital investment programme. Rinneadh tograí eile sa bhealach seo, mar shampla, an t-ionad cuairteora ar na Blascaodaí agus an ceann ar na Céide Fields i gContae Mhaigh Eo. I will stop doing the live translation because I am not trained in it.

Catherine Connolly (Galway West, Independent)
Link to this: Individually | In context

Rinne tú go maith------

Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Tuigim an fhadhb.

Catherine Connolly (Galway West, Independent)
Link to this: Individually | In context

-----leis an aistriúchán uathoibríoch.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

A new interpretive exhibition will be there in the visitor centre exhibition space. There will be improved external signage and interpretation at the visitor centre, a redesigned reception and ticketing zone and improved staff welfare and accommodation facilities. As the Deputy mentioned, staff are very important. There will be improved visitor movement and circulation through the centre and on to the monument and compliance with building regulations, health and safety standards and DAC requirements. Other initiatives being progressed concurrently include the creation of a new multilingual phone app to enhance the self-guiding experience and provide extra information and increased online capacity for virtual interpretation of the remoter sites on Aran Mór, Inis Oírr agus Inis Meáin.

The project was put in place to address certain issues. The existing building is in need of investment to upgrade facilities to make it compliant with building regulations and provide ticketing and online systems to manage the flow of visitors. There is a need to refresh the visitor experience. The interpretative exhibition at the centre has not been upgraded in many years and needs to be renewed. There is a need to address the requirement of visitor information and exhibitions relating to a large number of the other national monuments on the three Aran Islands both in terms of static provision and online information. The investment also ensures compliance in a number of areas including visitor and staff health and safety, welfare facilities, operational efficiency and general finishes.

It will be a major boost to the Aran Islands agus tuigim go bhfuil turasóireacht mar thionscadal an-tábhachtach ar na hoileáin, go háirithe ar Inis Mór.

The project was delayed during Covid when the normal construction activity was curtailed and progress was not possible, and works began on site in August 2024.

The Aran Islands, including Inis Mór, are particularly rich in built heritage with in excess of 40 national monument sites across the landscape. A substantial number of these are relatively easy to reach and can be made accessible to recreational visitors.

Catherine Connolly (Galway West, Independent)
Link to this: Individually | In context

Go raibh maith agat.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

The OPW is working with stakeholders to consider parking arrangements, which the Deputy mentioned, relating to both bicycles, buses and cars, and the horses and carriages. This is part of an ongoing process around the segregation of motor vehicles and other modes of transports.

Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

D'fhág mé 50 soicind aige ar aon chaoi. Tá mé ag díriú ar an ábhar deireanach, is é sin an rud seo faoin pháirceáil, mar tá an obair eile ar bun, rud atá mé an-shásta faoi mar tá dul chun cinn ann. Is í an áit a bhfuil an chontúirt agus an fhadhb ná leis an bpáirceáil. An féidir leis an Aire Stáit a shamhlú, ó tharla gurb as Contae na Mí dó, mura mbeadh aon pháirceáil ag an OPW ag Brú na Bóinne? An féidir leis a shamhlú go gcaithfí páirceáil ar an tsráid agus go mbeadh cóistí capall, rothair – tá an t-uafás daoine ar na hOileáin Árainn ar rothar, mar is eol dó - agus go leor busanna ann? Is é seo an rud is gá díriú air. Ba mhaith liom a bheith dearfach agus breathnú an bhfuil féidearthacht le réiteach éasca a fháil air seo. Ba mhaith liom go rachadh an tAire Stáit ar ais chuig a Roinn le fáil amach cén fáth nach suíonn an OPW síos leis an gcomhairle contae agus leis an Roinn forbartha tuaithe agus pobal le féachaint an bhféadfadh siad iarratas a dhéanamh faoin ciste RRDF leis an bhfadhb fhadtéarmach seo a réiteach, talamh breise a fháil agus a cheannach, agus ansin dul ar aghaidh agus forbairt a dhéanamh ar na háiseanna páirceála ansin. D’athródh sé sin chuile shórt. Chonaic muid nuair a rinne muid an cé in Inis Mór. Bhí sé ina sciob sceab ar an gcé go dtí gur tógadh an cé nua. Anois, tá sé an-eagraithe agus sábháilte agus tá áit do chuile shórt ar an gcé. Is é seo an rud céanna a theastaíonn anois anseo. Nach iontach an rud é go bhfuil 144,000 duine ag dul amach ann? Caithfidh muid cuimhneamh ar rud amháin, is é sin, go bhfuil muid ag iarraidh go gcuirfear scéal maith amach gur áit iontach le dul é, le háiseanna thar cinn, agus ar ndóigh, go bhfuil Dún Aonghusa mar a bhí sé riamh, le lámh leagtha air agus é ann don phobal.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Gabhaim buíochas leis an Teachta. Aontaím leis. Rachaidh mé ag caint leis an Aire agus leis na hoifigigh in Oifig na n-Oibreacha Poiblí maidir leis an gcás atá déanta ag an Teachta Ó Cuív maidir le páirceáil. Tá sé ráite againn cheana go bhfuiltear ag obair le Comhairle Contae na Gaillimhe ina leith seo. Tá an Teachta Ó Cuív ag iarraidh go mbeidh níos mó déanta. Tá súil agam gur féidir linn réiteach a fháil ar an bhfadhb seo.

Gabhaim buíochas leis an Teachta Ó Cuív. Tá súil agam go dtoghfar mé arís, ach níl a fhios agam. Ní bheidh an Teachta Ó Cuív-----

Éamon Ó Cuív (Galway West, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

Ní bheidh mise ar ais.

Thomas Byrne (Meath East, Fianna Fail)
Link to this: Individually | In context

-----sa chéad Dáil eile. Bhí go leor comhoibrithe déanta agam leis an Teachta Ó Cuív le 17 bliain anuas. Bhí mé ag rá leis inné nuair a bhí ag déanamh an teastas sóisearaigh, bhí a ainm ar an scrúdú cluastuisceana an t-am ar fad maidir leis na rudaí a bhí á rá aige sa Dáil. Is onóir dom a bheith ag freastal ar an Dáil in éineacht leis. Gabhaim buíochas leis.